قیام جوانان سوری | پیام عملیات «بیت جن» برای جولانی و صهیونیست‌ها

یکسال پیش رژیم صهیونیستی با بهره‌برداری از بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی سوریه، حملات گسترده‌ به جنوب این کشور را آغاز کرد به این امید که بتواند مرزهای شمالی سرزمینهای اشغالی را گسترش دهد اما اکنون با چالشهای جدی برای توسعه‌طلبی ارضی مواجه شده است.

در تازه‌ترین تحول، تعدادی از نظامیان صهیونیستی بامداد جمعه تلاش داشتند با ورود به شهرک «بیت جن» در حومه دمشق، این منطقه را تحت کنترل خود بگیرند که با مقاومت جوانان سوریه مواجه شدند. رسانه‌های عبری اعلام کردند که در درگیریهایی که بین دو طرف رخ داد، 6 نفر از نظامیان اشغالگر زخمی شدند که حال سه تن از آنها وخیم ‏گزارش شده است.‏ رژیم صهیونیستی نیز به ناچار دست به دامان نیروی هوایی خود شد تا این شهرک را زیر آتش بگیرد و بر اثر آن شماری از ساکنان محلی کشته و زخمی شدند. رسانه‌های عبری مدعی شدند که هدف از این عملیات بازداشت افراد تحت تعقیب از «جماعت اسلامی» بود. ‏

اگرچه ارتش صهیونیستی برای حفظ آبرو مدعی شد که با قاطعیت به گروه‌های مسلح سوری پاسخ داده و تعدادی از آنها را بازداشت کرده است ولی فیلم‌های منتشرشده نشان می‌دهد که پس از ضربه‌ای که جوانان سوری وارد کردند، نظامیان اسرائیلی مجبور به فرار شدند و خودروهای نظامی خود را رها کردند. سپس نیروی هوایی ارتش برای جلوگیری از افتادن این تجهیزات به دست سوری‌ها، اقدام به بمباران آنها کرد. شبکه ۱۲ تلویزیون صهیونیستی نیز اعلام کرد که به دلیل نزدیکی نیروهای نظامی به اهالی منطقه بیت جن، نیروی هوایی نتوانست برای نجات آنان دخالت کند.

این درگیری‌ها درحالی رخ می‌دهد که ارتش صهیونیستی در هفته‌های اخیر تحرکات نظامی خود در استان‌های جنوبی سوریه را گسترش داده و حتی به دنبال ایجاد شهرک‌های جدید در جنوب این کشور است. این اقدامات پس از بازدید اخیر بنیامین نتانیاهو از مناطق اشغالی جنوب سوریه شدت گرفت که حامل پیام تثبیت حضور اشغالگرانه و احتمالاً سناریوهای توسعه‌طلبی ارضی و گسترش نفوذ تل‌آویو در این مناطق در آینده بلندمدت بود.

گفتنی است اخیراً وزیر دفاع رژیم، یسرائیل کاتز، در اظهاراتی گفته بود وجود «مسیری به سوی صلح» با سوریه را منتفی می‌داند. کاتز در جلسه غیرعلنی کمیته امور خارجی و امنیت پارلمان (کنست) در روز چهارشنبه گفت که «سوریه خواستار آن است که اسرائیل از بلندی‌های جولان دست بکشد و این غیرممکن است.»

پس از آنکه نیروی هوایی رژیم صهیونیستی بلافاصله پس از فروپاشی نظام سابق، حمله‌ای همه‌جانبه به فرودگاه‌ها و پایگاه‌های نظامی سوریه انجام داد و ۸۵ درصد از قابلیت‌های دفاعی آن را نابود کرد، به حملات خود به مناطق مختلف در سراسر سوریه، از دیرالزور تا حمص و از حلب تا درعا، ادامه داد. همچنین ارتش صهیونی به بهانه دفاع از دروزی‌ها در درگیری‌های داخلی جنوب سوریه مداخله کرد و خواستار ایجاد یک کریدور اسرائیلی از بلندی‌های جولان تا سویدا، شهری با اکثریت دروزی، شد.

اکنون صهیونیست‌ها عملاً جنوب سوریه را به دو منطقه تقسیم کرده‌اند: منطقه اول یک کمربند امنیتی در امتداد مرز، به عمق ۵ تا ۷ کیلومتر که ورود هر فرد مسلحی به آن ممنوع اعلام شده؛ منطقه دوم یک منطقه غیرنظامی که از دمشق تا درعا غیرقابل دسترس برای خودروهای سنگین ارتش سوریه است.

واکنش به بی‌عملی دولت جولانی

تحولات اخیر در جنوب سوریه تصویر روشن‌تری از شکاف میان مردم و ساختارهای حاکمیتی ارائه می‌دهد. مردم این مناطق که هر روز با تهدیدها و خشونت‌های گسترده روبه‌رو هستند، احساس می‌کنند هیچ نهادی قادر به حفاظت واقعی از آنان نیست.

رژیم جولانی با وعده دفاع از تمامیت ارضی سوریه، خود را حافظ امنیت معرفی می‌کند اما ضعف آشکار در مقابله با جنایت‌های دشمن صهیونیستی، اعتماد مردم به دولت موقت را به شدت تضعیف کرده است.

کرنش تمام‌عیار رژیم جولانی و نگاه تحقیرآمیز صهیونیست‌ها به سوریه تحت کنترل گروه‌های مسلح وقتی بیشتر نمایان شد که در طی مذاکرات به اصطلاح امنیتی میان تل‌آویو و جولانی، صهیونیست‌ها از او پذیرش الحاق کامل سرزمین‌های سوریه را خواستار شدند.

به گفته این تحلیلگران، مذاکره‌کنندگان صهیونی دو گزینه را به دولت جولانی ارائه دادند: یا رسیدن به یک توافق صلح کامل که در آن دمشق از بلندی‌های جولان اشغالی از سال ۱۹۶۷ دست بکشد، یا یک توافق تفاهم مرحله‌ای که در آن رژیم اشغال ده نقطه در عمق خاک سوریه، از کوه هرمون در شمال تا مرز جنوبی را حفظ کند.
بنابراین، بسیاری از شهروندان به جای تکیه بر حاکمان سابقاً تروریستی تصمیم گرفته‌اند خود دست به اقدام بزنند. این رفتار را می‌توان نه تنها واکنشی عملی بلکه پاسخی طبیعی به فقدان حمایت از سوی دولت مرکزی دانست. وقتی مردم احساس کنند که زندگی و دارایی‌هایشان در معرض خطر است و هیچ نهاد رسمی برای حفاظت از آنها وجود ندارد، طبیعی است که خودشان مسئولیت را به دست بگیرند.

این وضعیت نشان ‌دهنده بحران عمیق اعتماد میان حکومت و جامعه است. شکاف میان وعده‌ها و واقعیت‌ها، مردم را واداشته تا نقش فعال‌تری در مدیریت امنیت و امور روزمره خود ایفا کنند. به این ترتیب، واکنش‌های مردمی نه تنها یک ضرورت فوری بلکه نشانه‌ای از ناکامی ساختارهای محلی و دولت مرکزی در تأمین امنیت و رفاه مردم است.

پیامدهای اطلاعاتی و امنیتی برای تل‌آویو

حمله اخیر به نیروهای اسرائیلی در حومه دمشق فراتر از اندازه و شدت آن پیام‌های مهمی برای رژیم صهیونیستی دارد. این حادثه نشان داد مناطقی که تصور می‌شد تحت کنترل کامل اطلاعاتی و امنیتی هستند، درعمل آسیب‌پذیرند. زیرا نیروهای غیرسازمانی و بدون تجهیزات پیشرفته توانستند با استفاده از تاکتیک‌های نامتقارن، نیروهای زبده صهیونیست را به عقب‌نشینی وادار کنند.  

این حمله همچنین نشان می‌دهد که تهدیدهای امنیتی تل‌آویو دیگر تنها محدود به مرزهای لبنان و غزه نیست و در اطراف دمشق نیز گروه‌های محلی و انعطاف‌پذیر در حال ظهور هستند که توانایی ایجاد تهدید پراکنده را دارند.  هسته‌های مقاومت سوری برخلاف گروه‌های منسجم نظامی، شبکه‌هایی سیال و ناشناس‌ هستند که شناسایی، نفوذ و ‏ردگیری آنها برای سرویس‌های اطلاعاتی بسیار دشوارتر است. آنها از جغرافیا، بافت جمعیتی و ‏مسیرهای محلی شناخت عمیقی دارند و همین شناخت، عملیات کلاسیک دشمن صهیونیستی را بی‌اثر می‌کند. ‏

از بعد اطلاعاتی، این حادثه فشار شدیدی بر سامانه‌های رصد و هشدار اسرائیل وارد می‌کند. وقوع غافلگیری عملیاتی نشان می‌دهد که شکا‌ف‌هایی در تحلیل و پایش اطلاعاتی وجود دارد که در مناطق خارج از اراضی اشغالی، هزینه‌های عملیاتی و امنیتی بیشتری برای تل‌آویو به همراه دارد. چنین گروه‌هایی می‌توانند با حملات محدود اما حساب‌ شده سامانه‌های هشدار زودهنگام تل‌آویو را به چالش بکشند و شکاف‌هایی در زنجیره تصمیم‌گیری تل‌آویو ایجاد کنند.

این رویداد تصویری روشن از پیچیدگی امنیتی سوریه برای تل‌آویو را نشان می‌دهد، زیرا تهدیدها اکنون نامتمرکز، پیش‌بینی‌ناپذیر و چندمحوری شده‌اند و ارتش صهیونیستی برای مقابله با آنها نیازمند بازنگری در استراتژی، تقویت رصد میدانی و آمادگی برای واکنش سریع است. 

نکته مهم دیگر این است که سران تل‌آویو تصور می‌کردند با سقوط دولت بشار اسد، گروه‌های مقاومت در سوریه برای همیشه نابود شده‌اند اما اقدام اخیر جوانان سوری نشان داد که در برابر اشغالگری، نسل تازه‌ای از مقاومت در حال شکل‌گیری است. بنابراین، این گروه‌های نوظهور می‌توانند جبهه‌ای جدید علیه اراضی اشغالی ایجاد کنند و نشان دهند که اراده مردم سوریه در دفاع از خاک و هویتشان متوقف‌ناشدنی است.

در سطح اجتماعی و روانی نیز این گروه‌ها نقشی تعیین‌کننده دارند. هر اقدام آنان اعتماد عمومی را تقویت و هزینه روانی حضور رژیم صهیونیستی را افزایش می‌دهد. وقتی جامعه محلی به مقاومت اعتماد کند، ارتش اشغالگر عملاً امکان اتکا به منابع اطلاعاتی و همکاران محلی را از دست می‌دهد. بنابراین، مجموع این عوامل نشان می‌دهد که جوانان سوری حتی بدون ارتش رسمی قادرند سد قدرتمندی در برابر راهبردهای توسعه‌طلبانه تل‌آویو ایجاد کنند و جغرافیای سوریه را به یکی از پیچیده‌ترین میدان‌های تقابل امنیتی برای تل‌آویو تبدیل نمایند.

وعده‌های مرشد مقاومت درحال عیان شدن است

با قدرت‌گیری گروه‌های تروریستی در دمشق، جبهه عبری-غربی در این اندیشه بودند که می‌توانند با خیال راحت برنامه‌های شکست‌خورده خود را اجرا کنند ولی رهبران مقاومت آینده سیاسی و امنیتی سوریه را کاملاً متفاوت و بر اساس خواست و اراده مردم پیش‌بینی می‌کردند.

در این میان، آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای، رهبر معظم انقلاب پس از قدرت‌گیری تروریست‌ها، استمرار حضور اشغالگران متجاوز ‏در سوریه را ناممکن دانستند و فرمودند:«سوریه متعلق به مردم سوریه است و متعرضان به خاک سوریه بدون تردید ‏روزی در مقابل قدرت جوانان غیور سوری مجبور به عقب‌نشینی خواهند شد».   ‏

اکنون این وعده‌ها رنگ واقعیت به خود گرفته و نهال نوپای مقاومت ملی در سوریه در برابر اشغالگران قد کشیده و روند توسعه‌طلبی ارضی را دشوار و پرهزینه خواهد کرد. زیرا، مردم سوریه دریافته‌اند که هرگونه سهل‌انگاری در برابر دشمن، آنان را در معرض همان جنایتهای روزانه‌ای قرار می‌دهد که فلسطینیان تجربه می‌کنند. این آگاهی جمعی موجب شده که جامعه محلی مسئولیت دفاع از سرزمین و هویت خود را شخصاً برعهده بگیرد و نقش مؤثری در حفاظت از کشور ایفا کند.

از آنجا که رفتار خشونت‌آمیز و سرکوبگرانه رژیم جولانی با مردم سوریه خشم عمومی را به اوج رسانده است، لذا اقدام تحسین‌برانگیز جوانان سوری هشداری آشکار به دولت موقت نیز هست که اگر در برابر اراده مردم بایستد، خروش ملت دامن حاکمان را نیز خواهد گرفت. تحلیلگران معتقدند که این روند مشروعیت جولانی را تضعیف می‌کند، زیرا بی‌اعتمادی عمومی در حال گسترش است و شبکه‌های مقاومت مردمی، به ‌تدریج به نیرویی تاثیرگذار و تعیین ‌کننده در صحنه امنیتی سوریه تبدیل خواهند شد.